Online shaming op de basisschool: 'Weet wat er speelt bij je kind'

Een kwart van de leerlingen uit groep 7 en 8 komt al in aanraking met ongewenste naaktfoto’s of video’s, via bijvoorbeeld WhatsApp, Instagram of TikTok. Dat blijkt uit een vragenlijst die ruim vierhonderd leerkrachten uit groep 7 en 8 van de basisschool invulden. 'Er waren foto’s gemaakt tijdens het douchen na de gymles die later rondgingen', vertelt een leerkracht van een Rotterdamse basisschool.

Praten en steunen

Bijna de helft van de ouders vreest dat hun kinderen bezig zijn met onveilige en ongewenste dingen die zij niet aan hen vertellen (48%). De meeste zorgen gaan over het gebruik van sociaal medium TikTok, YouTube en online games. Dat bleek vorig jaar uit onderzoek in opdracht van kinderrechtenorganisatie Terre des Hommes. Hoe kun je als ouder met je kind praten over wat ze online meemaken? En hoe kun je ze steunen? Daarover sprak Kidsweek eind vorig jaar met Terre des Hommes.

Eén op de vier kreeg melding

Ruim een op de vier ouders geeft aan dat zoon of dochter weleens melding bij hen maakt vanwege een vervelende situatie online. Maar: ‘Een groot deel van de ouders weet niet precies waar hun kinderen online mee bezig zijn’, aldus Jasper Iking van Terre des Hommes. ‘Exacte getallen weten we dit niet, maar het lijkt het erop dat kinderen grofweg in de helft van de nare ervaringen er niet over praten met hun ouders.’

Samen Tiktokken

Wat kun je daar als ouder aan doen? ‘Heel simpel: erover praten met je kind, ermee bezig zijn. Ik las ergens van een vader die zei: als je een half uur samen huiswerk doet, neem dan ook die tijd om het over social media te hebben, samen naar filmpjes op TikTok te kijken of te scrollen door Instagram. Niet vanuit controle, maar interesse. Weet als ouders wat er speelt en waar je kind mee bezig is. Dan zijn kinderen veel eerder geneigd om naar jou te stappen als er een keer iets vervelends gebeurt.’ 

Controle is niet hetzelfde als interesse

Maar je wil je kind toch niet de hele tijd controleren? ‘Nee, dat is begrijpelijk. Het is zoeken naar een balans. Maar interesse is iets anders dan controle. Veel kinderen die een vervelende situatie meemaken, schamen zich daarvoor. En dan is het heel moeilijk om dat met je ouders te bespreken. Op het moment dat die dialoog er al is, helpt dat gewoon al heel erg.’ De organisatie merkt dat veel ouders geen idee hebben hoe bijvoorbeeld TikTok werkt. ‘Als jij dan als kind dat wel heel goed weet en je ouders kijken je glazig aan als je erover begint, dan is de drempel heel hoog om erover te praten op het moment dat je iets vervelends meemaakt.’ 

Hoe bied je steun?

Hoe kan je als ouder steun bieden na een nare ervaring? ‘Iedereen heeft een andere opvoedstijl, maar belangrijk is dat een kind weet: op moment dat ik zoiets meld wordt er naar me geluisterd. Er wordt er wat aan gedaan, ze worden niet boos, maar ze gaan me helpen.’ Ook onderstreept Iking het schuldgevoel-probleem: ‘Laat weten dat het nooit zijn of haar schuld is en dat je er alles aan doet om je kind te steunen.’

Dan maar verbieden?

En social media dan maar helemaal verbieden? ‘Daar moet iedereen een eigen afweging in maken. Ik denk dat je als ouders samen met je kind daarnaar moet kijken. Met open blik, onderzoekend, en dan beslissen: dit is een goeie leeftijd om erop te gaan. Of doe het in het begin samen. Maak die keuze heel bewust en met zorg.’ Iking snapt goed dat dit alles voor veel ouders, zeker in tijden van corona, een hele opgave is. ‘Maar de risico's van social media zijn heel reëel. Het is voor een groot deel anoniem, het is snel. Kinderen pikken het allemaal in no time op. Besef dat het een plek is waar je echt in moet duiken. Want voor je het weet heb je niet meer door wat er gebeurt. Zo snel kan het gaan. Zorg dat je niet dat contact verliest.’

Hoe mediawijs ben je als ouder zelf eigenlijk? Hier vind je een quiz waarmee je je kennis kunt testen!

Op de site van de Week van de Mediawijsheid kun je zien wat er komende week aan lezingen, webinars en andere activiteiten georganiseerd wordt.