Social media minder slecht voor jongeren dan gedacht

In oude onderzoeken komt naar voren dat social media een negatief effect kan hebben op het welzijn. Dat is dus niet zo?

'Die onderzoeken zijn vaak niet goed uitgevoerd. Ze zijn vaak gedaan aan de hand van vragenlijsten. Maar die laten geen goed beeld zien van het daadwerkelijke gebruik van je smartphone. Andere studies laten een verband zien tussen social media en slecht in je vel zitten. Daarin zie je dat jongeren een aantal uur op social media hadden gezeten en zich slecht voelden. Daar zijn sterke conclusies uitgetrokken. Maar het kan ook het omgekeerde betekenen: dat als je je minder goed voelt, je meer tijd op social media gaat doorbrengen.'

Wat hebben jullie ontdekt?

'We hebben observaties en interviews met jongeren gedaan. Daarin hebben we bekeken wat hen motiveert om naar social media te gaan, wat ze er doen en hoe ze zich daarbij voelen. Daaruit blijkt dat er op korte termijn eigenlijk geen verband is met hun welzijn. Jongeren voelen zich niet slechter of beter na het gebruik van social media. Uit andere gesprekken die we voerden, blijkt dat er wel een kleine groep is die zich minder goed voelt. Maar we weten nog niet wat er dan aan de hand is. Dat kan met van alles te maken hebben, de thuissituatie of dat je de eigenschap hebt om jezelf snel te vergelijken met anderen. Maar voor de overgrote meerderheid is er geen reden tot paniek.'

Maar hoe zit dat op de langere termijn?

'De onderzoeken daarvoor zijn heel schaars en zijn vaak niet goed uitgevoerd. Ik vermoed dat we daar wel meer zicht op zullen krijgen, maar er gaat veel tijd overheen voor dat soort studies.'

Is er dan nog wel reden tot zorg?

'Social media is niet per se slecht, het is zo'n breed begrip. Het hangt er helemaal vanaf wat je daar doet en wat je er ziet. Bepaalde aspecten, zoals er heel veel tijd doorbrengen, kunnen ervoor zorgen dat het minder prettig wordt. Maar jongeren halen er ook van alles uit. Zoals verbondenheid met anderen, dat was bijvoorbeeld essentieel tijdens corona-lockdowns. Daarnaast speelt het een belangrijke rol in de ontwikkeling van identiteit. Je kunt er makkelijk mensen vinden die je interesses delen. Je kunt er experimenteren en er meer je eigen ding doen. Daardoor kun je er makkelijk je eigen plekje creëren, om je zo los te maken van je ouders.'

Waarom maken ouders zich dan toch zorgen?

'Dat komt vaak omdat ze geen goed beeld hebben van wat hun kinderen daar doen. Ga dus met ze in gesprek. Probeer als ouder open te zijn. Wees nieuwsgierig naar wat hij of zij er leuk of niet leuk aan vindt. De onrust bij ouders wordt ook deels veroorzaakt omdat ze er zelf niet mee zijn opgegroeid. Jongeren zijn dat wel en zijn flexibeler. Kinderen en jongeren weten ook heel goed wat eventuele gevaren zijn. Het is te vergelijken met dat ouders vroeger ook dachten dat rock-n-roll muziek verderfelijk was. Die interne onrust zien we nu ook.'

Hoe voelen jongeren zich zelf over hun social media gebruik?

'Uit mijn onderzoek blijkt dat jongeren zich schuldig voelen dat ze veel op social media zitten. Ze zeggen:  "Ik weet dat ik het niet moet doen" of "het is zonde van m'n tijd".' Dat lijkt te komen door de maatschappelijke opvatting dat het slecht is. Juist dat heeft effect op hoe jongeren zich voelen over hun social media-gebruik. Het is moeilijk om je goed te voelen over iets, als iedereen om je heen zegt dat het slecht is. Ook daarom zou het helpen als ouders hier een open en ondersteunend gesprek over beginnen.'