Hoe kunnen journalisten hun werk doen in Oekraïne?

Wat doet een veiligheidscoördinator?

‘De NOS stuurt journalisten naar gevaarlijke gebieden. In dit geval naar Oekraïne. Voor en tijdens zo’n reis heb ik veel contact met ze. Ik houd bij waar ze zitten, waar ze heengaan en hoe de situatie daar is. Zo probeer ik de risico’s te beperken, zodat iedereen weer veilig thuiskomt. Toch kun je nooit alles uitsluiten. Helemaal in Oekraïne is het heel gevaarlijk.’

Hoe pak je dat aan?

‘Ik praat veel met mensen ter plekke. Wat komen zij tegen? Waar lopen zij tegenaan? Ook zit ik in een groep met zo’n honderd andere veiligheidscoördinatoren, vanuit de hele wereld. We delen onze informatie en helpen elkaar. Zo houden we bij waar de Russen zitten en waar zwaar wordt gevochten.’

De tekst gaat verder onder de foto.

Waar loop je tegenaan als journalist in Oekraïne?

‘Je moet bijvoorbeeld genoeg geld, eten en benzine hebben. Want de pinautomaten doen het niet, en je mag maar twintig liter tanken. Maar je loopt ook gevaar. Laatst werd een team internationale journalisten ineens beschoten. Eén auto was helemaal kapot, maar ze konden snel wegrijden met een andere. Bombardementen zijn ook gevaarlijk. Onze journalisten moeten ’s nachts altijd de schuilkelder in, hebben we afgesproken. Ze hebben gebroken nachten en veel stress.’

Is deze oorlog anders dan andere oorlogen?

‘Ja, zo’n oorlog als deze hebben we lang niet gezien. In Irak en Afghanistan gingen ook veel journalisten mee met de Amerikanen. Maar het was daar overzichtelijker. Hier zijn drie of vier grote fronten steeds in beweging. Ook zitten de journalisten aan de Oekraïense kant en dat is eigenlijk de zwakke kant. Dat maakt het extra gevaarlijk.’

De tekst gaat verder onder de foto.

Hoe bereid je journalisten daarop voor? 
‘Iedereen wordt getraind voor oorlogssituaties. Ze leren hoe je een gewonde verbindt. En hoe je omgaat met wegblokkades en checkpoints. Bij zo’n checkpoint moet je steeds al je spullen en persbewijs laten zien. Daarom moet je in de auto je licht aan laten, zodat ze kunnen zien wie erin zit. Ook worden ze getraind in het herkennen van wapens. Ze moeten kunnen zien of een Kalasjnikov op scherp staat of niet.’

Mogen ze wel alles vastleggen?

‘Nee, Oekraïne heeft wetten. En daar moet je je als journalist aan houden. Militaire objecten mogen bijvoorbeeld niet worden gefotografeerd. En wegblokkades en versterkte gebouwen ook niet. Ook plekken die net zijn aangevallen mag je niet laten zien. Doe je dat wel, dan kunnen de Russen zien wat ze geraakt hebben. En dat is niet de bedoeling.’

De tekst gaat verder onder de foto.

Waarom werken journalisten eigenlijk in zulke gevaarlijke gebieden?

‘Omdat we vinden dat we daar moeten zijn waar het nieuws is. Een oorlog is wereldnieuws, zéker in Europa. Daar moeten wij bij zijn. We moeten de wereld laten zien wat er er gebeurt. En wat de verschrikkingen van een oorlog zijn. Dat is de rol van oorlogsjournalisten.’